Enerji içecekleri hakkında neler biliyoruz bakalım???

         ENERJi iÇECEKLERi

ENERJİ İÇECEĞİ NEDİR?

ü  Enerji içecekleri 90’lı yıllardan beri popüler olan, fiziksel ve mental performansı geliştirdiği düşünülen hipertonik içeceklerdir.

ü   Enerji içeceklerinin bilişsel performans (hafıza, dikkat…) üzerine etkisi, içerdiği kafeinden kaynaklanmaktadır(Apracı N., Ersoy G., 2011). 

“Enerji İçecekleri”, bünyelerinde %0.3’e kadar etil alkol bulunmasına izin verildiği halde, alkolsüz içecekler gurubunda değerlendirilen; kafein içerikleri yanı sıra taurin, inositol, glukoronolakton, carnitine, creatine gibi uyarıcı maddeleri de belli limitler dahilinde bünyelerinde bulunduran içeceklerdir ve isimleri enerji içeceği olmasına rağmen, gerçekte enerji sağlamayan ancak tüketiciyi uyararak kendini enerjik hissetmesine yol açan ürünlerdir(www.gıdaraporu.com).

 Türkiye için hazırlanmış gıda maddeleri tüzüğüne göre enerji içecekleri sıvı ve toz formundaki yapıları kapsar, ancak sporcu içeceklerini kapsamaz. Buna göre “Enerji içeceği”; Bileşimindeki yararlanılabilir karbonhidrat içeriği nedeni ile insan vücüduna enerji sağlayan ürün özelliklerinde limitleri belirlenen vitamin ve mineralleri de içerebilen içecekleri ifade eder(Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, 2006).

!!!!!!!!!!!Enerji içecekleri,     USDA (Amerikan Tarım  Departmanı) ve FDA (ilaç ve  besin dairesi) tarafından  onaylanmayan ürünlerdir (Heneman, 2007) .  

Enerji içecekleri tebliği kapsamındaki ürünlerin etiketinde;

Ø  Alkol ile karıştırılarak veya beraber tüketilmemelidir.

Ø   Çocuklar, 18 yaş altı kişiler, yaşlılar, diyabetliler, yüksek tansiyonu olanlar, gebe ve emzikli kadınlar, metabolik hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez.

Ø   Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında ve sonrasında rehidrasyon amacıyla tüketilmemelidir.

Ø   Günlük 500 ml den fazla tüketilmesi tavsiye edilmez.

Uyarıları yer almaktadır(Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, 2006) .

SPORCU İÇECEĞİ, ENERJİ İÇECEĞİ DEĞİLDİR!!!

Enerji İçeceklerinin bileşiminde Bulunanlar;

1.       Kafein

2.       Taurin

3.       Gingseng

4.       Guarana

5.       Karnitin

KAFEİN;

  Kafein; sadece sporcu ve enerji içeceğinde değil aynı zamanda pek çok yiyecek maddesinde de

bulunur. Normal 70 kg lık bir kişi için günlük kg başına uygun miktar 3,98 mg’dır. Yani 70 kg’lık bir

kişi için günlük kafein tüketimi 278 mg’dır. Enerji içeceklerinde 330 ml’de 80 mg kafein bulunur. Bu

ortalama 1 fincan kahve, 2fincan çay, 2kutu kolalı içeceğe eşdeğerdir. 6mg/kg kafeinin fiziksel

performansa güçlü ve kısa süreli etkisi söz konusudur(Bennett A.W., Bonnie K.B., 2003).

ü  İsveç ve Findlandiya’da kafein alımı oranı diğer ülkelere oranla daha yüksektir ve günlük 400 mg/gündür, bu sağlık için problemdir.

ü  Kafein içeriği %90 olan bir ürünün 1fincan alınması ile mideyi terk etme süresi de 20 dakikaya ulaşır. Kafeinin emilimi çok iyidir. %2den azı vücuttan idrarla atılır.

ü  Kafeinin yarılanma ömrü ürün içindeki kafein konsantrasyonuna ve alım periyoduna bağlıdır. Buna göre yarılanma ömrü 4-15 saate uzayabilir (Bennett A.W., Bonnie K.B., 2003).

 İÇECEK ADI                                  KAFEİN(mg/mL)

 Absolut Bull                                                                80

 American Bull                                                             80 

 İndigo Extra                                                                62.5

 Red Bull                                                                      80

 Coca Cola                                                                   30.7

 Burn                                                                          150

 Powerade                                                                     -

ü  Tipik olarak kg başına 6-13 mg kafein egzersizden ½ -1 saat önce tüketilmelidir.

ü  Yüksek doz kafein düzenli olarak günde 5-6 kupa kahve tüketimi ile gerçekleşmektedir. Bu doz hem tolere edilebilmekte hem de performansı artırmaktadır(Gülgün E., 2006).

ü  Kafein içeren enerji içecekler; kafeine duyarlı kişilerde santral sinir sistemine, kalp kası ve solunum üzerinde etkilidir.

DOZ AŞIMI

ü  Merkezi sinir sisteminin(MSS) aşırı uyarılmasına bağlı olarak dikkat, huzursuzluk, idrar oluşumunda artış görülmektedir.

ü  Laksatif ve diüretik etkiyi arttırır.

ü  Uykusuzluk sinirlilik hali yaratır.

ü  1gr üzerindeki tüketimi delirium, 18 gr tüketimin ölüme neden olduğu rapor edilmiştir(Gülgün E., 2006, Bennett A.W., Bonnie K.B., 2003).

ü  Kahve, çay, çikolata yada kolalı içecek kullanımı “doping etkisi” yapmaktadır. Vücudu kafein ile fazla tanışık olmayan, üstelik kafein almayı da doğru dürüst bilemeyen bir kişide mide bulantısı, sinirlilik gibi bazı yan etkiler görülebilir.

ü  Kafeine alışık kişilerin tepkileri çok daha farklıdır.

ü  Kafein ve glikozun birlikte tüketiminin, bilişsel performans ve bireysel yorgunlukta iyileşmeye neden olduğu görülmüştür.

ü  Kafeinin <400 mg/gün tüketimi, sağlıklı yetişkinlerde yan etkiye neden olmamakta ancak >400 mg/gün tüketimi; sinirlilik, gerginlik, uykusuzluk, idrara çıkışta artış, aritmi, karın ağrısı, kemik yoğunluğunda azalma ile sonuçlanmaktadır.

ü  Risk grupları olan doğurganlık çağındaki kadınlar ve çocuklarda bu miktar ≤300 mg veya ≤2.5 mg/kg olarak belirlenmiştir.

ü  Enerji içeceklerine sıklıkla eklenen ginseng ve guarana gibi uyarıcılar, kafeinin etkisini artırmakta, guarananın 1 gramı 40 mg kafein içermektedir.

ü  Sonuç olarak; çoğu enerji içeceğinin temel bileşeni olan kafein tüketiminin; 10-12 yaş çocuklarda 85 mg/gün, emzikli kadınlarda 300 mg/gün ve yetişkin bireylerde 400 mg/gün üzerinde olmaması önerilmektedir (Babu ve ark., 2008).

Günde 1 kutu enerji içeceği tüketimi, yüksek kafein alımına neden olmamakta, ancak 2 veya daha fazla tüketim yüksek alıma neden olmaktadır.

!!!!Enerji içeceklerinin içerdiği kafein; öncelikle vücutta bulunan mevcut enerjiyi harcatarak insanın kendini zinde ve enerjik hissetmesini sağlamaktadır!!!!!

Vücudun kullandığı mevcut enerji bitince çöküş başlamaktadır, eğer kullanım dozu yüksekse buna paralel olarak yan etkiler görülmektedir. Bu enerji kaybını “enerji kazancı”na çevirmek için enerji içeceklerine enerji verici eklenmesi(karbonhidrat) eklenmesi önerilmektedir.

GUARANA;

ü  Güney Amerika kaynaklı Paullinia cupana bitkisinin tohumlarından elde edilen uyarıcı özelliği olan bir maddedir.

ü  Yüksek oranda kafein, teobromin, teofilin ve tanin içermektedir.

ü  Kafein içeriği çeşitlilik göstermesine karşın, 5 gramı 200 mg kafein içermektedir (Babu ve ark., 2008).

TAURİN;

ü  Enerji içecekleri, yüksek oranda taurin içermektedir (~4000mg/L).

ü  Hayvan dokularında en çok bulunan taurin, MSS (merkezi sinir sistemi) için gerekli, metionin ve sistein metabolizması sonucu elde edilen ve birçok metabolik süreçte rol oynayan nötral bir amino asittir.

ü  Et, balık, süt ve ürünleri zengin kaynağı olup, diyet 20-200 mg/gün taurin içermektedir.

GİNSENG;

üYüzyıllarca hafıza ve kuvveti geliştirmede kullanılan Doğu Asya bitkisidir. Popüler yayınlar, bu amaçla kullanımını desteklemektedir.

 ü!!!!!!Diyare, vajinal kanama, şiddetli baş ağrısı, Stevens-Johnson sendromu gibi ciddi yan etkileri bulunmaktadır.

 üBitki ilaç etkileşimi sonucu, antidiyabetik ilaçlarla birlikte alındığında, hipoglisemi riski bulunmaktadır (Babu ve ark., 2008).

KARNİTİN;

ü  Yağların oksidasyonunda rol oynayan amino asit türevidir.

ü  Diyette yeterli miktarda bulunmakta ve vücutta sentez edilmektedir.

ü  Yan etkileri; bulantı, kusma, abdominal ağrı ve diyaredir.

ENERJİ İÇECEKLERİNİN ALKOLLE TÜKETİMİ

ü  Riskli bir davranıştır!!!

ü  Yapılan araştırma sonuçları, enerji içecekleri ile birlikte alkol tüketenlerin, sadece alkol tüketenlere oranla, 2 kat daha fazla alkol kullandıklarını ortaya koymaktadır.

ü  Erkekler kadınlara göre daha çok risk alırlar (Woolsey ve ark., 2007).

Nelere Sebep Olur???

Ciddi yaralanmalar, cinsel saldırı, sarhoş araba sürme, ölüm olayları fazla alkol tüketimiyle ilişkilidir. Alkol ve enerji içeceği birlikte tüketildiğinde ise, olumsuz olaylarda dramatik bir artış görülmektedir (O'Brien ve ark., 2008) .

Referanslar;

Ø  Arpacı N., Ersoy G., 2011, “Enerji içeceklerinin gücü nedir?” Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, cilt:8 sayı:1

Ø  http://www.gidaraporu.com/enerji-icecekleri-red-bull_g.htm

Ø  T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü Enerji İçecekleri Tebliği (2006). Tebliğ no /47

Ø  Heneman, K., Zidenberg-Cherr, S. (2007) Some facts about energy drinks. Nutrition and health ınfo-sheet.

Ø  Gülgün E., 2006. Besinsel Ergojenik Yardım.Ankara

Ø  Bennett A.W., Bonnie K.B., 2003.  Caffein and Health. Beverages in Nutrition and Health. Humana Pres Inc. Totowa. NJ.

Ø  Babu, K.M., Church, R., Lewander, W. (2008) Energy Drinks: The new eye-opener for adolescents. Clinical Pediatric Emergency Medicine, 9, 35.

Ø  Woolsey, C.L. (2007). A study of NCAA division athletes on the use and effects of combining alcohol and energy drinks. The Faculty of the Graduate School University of Missouri, Columbia.

Ø  O’Brien, M.C., McCoy, T., Rhodes, S.D., Wagoner, A., Wolfson, M. (2008) Caffeinated cocktails: energy drink consumption, high-risk drinking, and alcohol-related consequences among college students. Academic Emergency Medicine, 15 (5), 453.